Yaşlanıyor musunuz?

Biri bana genel olarak “yaşlanıyorum” şeklinde bir ifade kullandığında hemen sormak isterim, “neye göre?”. Sahiden yaşlanma nedir, neye göre tanımlanmalıdır ve önlenilebilir mi? bu sorulara üretilmiş birçok hipotez var. Bunlardan sizlere küçük örnekler vermek ve konu ile ilgili gerekli çıkarımları ele almak istiyorum. Hadi başlayalım o halde!

Yaşlanma kavramının tanımı

Yaşlanma kavramının tanımı hücresel boyutlardan başlamaktadır. Organizmamızın temel yapıtaşları olan hücrelerin işlevlerini yavaş yavaş kaybetme ve tamamıyla yitirme süreçleri olarak tanımlanan ve bu zamana kadar bilimsel çalışmalar ile gözlemlenmiş birçok etkinlik ve etmenden söz edilmektedir.

Genç hücreler işlevlerini sağlıklı bir şekilde yerine getirmek ve yaşamlarını sürdürebilmek adına birçok savunma ve koruma mekanizmasına sahiptir. Bu koruma mekanizmalarında gözlemlenen fonksiyon kayıpları veya yapısı bozulmuş olan organel, protein vb molekülleri etkisiz hale getirme veya dönüştürme konusunda görevli moleküllerin bu yapısı bozulmuş moleküllerin oluşum hızına yetişememeleri ve yapısı bozulmuş moleküllerin hücrede birikerek istenmeyen madde üretimi veya reaksiyonlara neden olması yaşlanma sürecini beraberinde getirmektedir.

Yaşam alışkanlıkları ve yaşlanma

Yaşam alışkanlıkları, uyku süresi ve kalitesi, çevresel faktörler, besinler, gıda koruyucuları, stres gibi birçok faktör az önce bahsettiğim etkinliğin gerçekleşmesine neden olacak reaksiyonları hücresel boyutlarda tetikleyebilmekte veya tersi yönde etki ederek bu basamakların gelişimi önleyebilmekte ve geciktirebilmektedir.

Hücresel boyutta gerçekleşen bu fonksiyon kayıpları hücrelerin işlevlerini yerine getirmemesine bu durumun giderek diğer hücreleri de etkisi altına almasına, bu durumun zamanla organ ve sonunda organizmada ciddi hasarlara neden olmaktadır. Bu süreç bütünüyle organizmal yaşlanmayı oluşturmaktadır. Ancak yaşlanma sadece hücresel olarak tanımlanmamaktadır. Bu gerçekleşen hücresel yaşlanma süreçleri bireylerin hem fizyolojik hem de psikolojik olarak süreçten etkilenmesine neden olmaktadır.

Bu zamana kadar bireylerin beslenme yöntemleri veya yaşam şekillerinde yapmış oldukları düzenlemeler ile yaşlanma süreçlerini geciktirip geciktiremeyecekleri ilgi çeken bir konu olmuştur. Bu zamana kadar yapılan çalışmalar göstermektedir ki, bireylerin optimal düzeyde sağlamış oldukları beslenmeleri ve sağlıklı yaşam adına düzenli egzersiz ve uykunun bahsedilen yaşlanma süreçlerini olumlu yönde etkileyebilmektedir.

Yaşlanmayı önleyebilecek en önemli 3 noktayı sizlere özetlemek istiyorum.

1. Yeterli ve kaliteli protein alımını sağlayın.
2. Antioksidan, vitamin ve mineral alımlarınıza özen gösterin.
3. yeterli miktarda su tüketin.

Protein bizim yapıtaşımızdır.

Protein bizim yapıtaşımızdır. Hayati birçok fonksiyonun sürdürülmesinde, doku yapım ve onarım reaksiyonlarında, bağışıklık gibi alanlarda pek çok önemli role sahip molekül olarak tanımlanmaktadır. Yaş alma sürecinde bireylerin yeni protein yapım hızı ve protein dönüşüm hızları yavaşlamaktadır. Kaliteli protein kaynaklarından yeterli düzeyde tüketim bu işlevlerin sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi açısından önemlidir.

Antioksidan alımının önemi

Antioksidan, vitamin ve mineral alımının sağlanacağı en önemli besin gruplarını sıralamak isterim. Sebze-meyve, tam tahıllar ve kuru baklagiller. Yaşlanma sürecinin en önemli lokomotiflerinden biri de reaktif oksijen molekülleridir. Bu moleküller kararsız yapıda vücudumuzda dolaşmakta ve önemli işlevleri olan vücut moleküllerimizle (DNA, protein vb.) tepkimeye girerek onların yapılarını ve işlevlerini bozmaktadır. Bu molekülleri nötralize eden moleküller antioksidanlardır. Yeterli ve dengeli beslenme süreçlerinde bahsedilen bu besin gruplarının yer alması, bu besin gruplarından örneklere her öğünde yer verilmesi sağlıklı beslenmenin esaslarından biridir.

Yaşlanma ve su oranı

Yaş aldıkça vücudumuzun su oranı azalmaya başlamaktadır. Bilindiği gibi, su hayati fonksiyonların sağlanması, organ çalışması, toksik maddelerin vücuttan uzaklaştırılması gibi birçok önemli işleve sahiptir. Yaşlı bireylerde zaman içerisinde susama hissinin de kaybının olacağı bilgisi akıllarda tutulmalı ve gün içerisinde yeterli su tüketildiğinden emin olunmalıdır.

Yaşlanmayı durdurma

Yaşlanmayı durdurma süreçlerinde tartışılan pek çok yöntem bulunmaktadır. Bunlardan bazıları spesifik beslenme şekilleridir. Aralıklı açlık diyetinin yaşlanmayı önleyeceği düşüncesi giderek yayılmakta ve bireyler yaşamlarında bu diyete yer vermeye çalışmaktadır. Aralıklı açlık diyetleri veya herhangi bir başka beslenme biçimi kanıtlanmış olarak yaşlanmayı önleyebileceği adına bir kanıt düzeyinde niteliğe henüz sahip değildir. Esas olan bireysel gereksinimlere ve koşullara göre hazırlanmış, optimal beslenmeyi sağlayan ve bireyler açısından sürdürülebilir olan beslenme alışkanlıklarını benimsemektir.

Sağlıklı ve zinde günler dileriz

Diyetlif