Sema Şevval Acar Laktasyon (emzirme) Dönemi
Memelilerde yenidoğan canlıların emzirilmesini ifade etmektedir. Emzirme, yenidoğan bebekler için son derece yararlı bir beslenme türü olarak bilinmektedir. Yenidoğanlarda sağlıklı büyüyüp gelişebilme için yeterli ve dengeli beslenme şarttır. Laktasyon doğumdan itibaren bebeğin beslenmesinde en üstün içeriğe sahip olarak, bebeklerde görülebilecek hastalık ve komorbidite oranlarını azaltan bir süreçtir. Anne sütü, bebeklerin gereksinimlerine uygun olarak, besin öğelerinin yeterli ve dengeli dağılımını sağlayabilen eşsiz bir besindir. Son yapılan çalışmalara göre bebeklerin doğumdan sonra altı ay yalnızca anne sütü almalarının, altıncı ayı takiben tamamlayıcı besinler ile anne sütüne devam etmelerinin ve iki yaşına dek sürdürmelerinin bebekler için oldukça yararlı olduğu bilinmektedir.
Önemli ölçüde anne sütünün yeterli süre verilmemesiyle ortaya çıkan malnütrisyon, gelişmekte olan ülkelerin çocuk ölümlerinin yaklaşık % 50’sinin nedenini oluşturmaktadır.
Ayrıca beslenme bozuklukları, ishalli hastalıklar ve alt solunum yolu hastalıklarının da zeminini hazırlamaktadır. Bu hastalıklardan korunmada anne sütü ile beslenmenin yadsınamaz bir önemi vardır. Anne sütü, bebeklerin sağlıklı büyüme ve gelişmelerine katkı sağlamanın yanında aile ve ülkeye sosyal ve ekonomik getirileri olan ideal ve vazgeçilemez bir besin kaynağıdır.
Anne sütü bebeğin ihtiyacı olan besin değerine sahip ve içinde yeterli miktarda su bulunduğu için, tıbben gerekli görülmediği takdirde ilk 6 ay bebeklere anne sütünden başka su dahil hiçbir yiyecek ve içecek verilmemelidir. 6 ayın üzerindeki tüm bebekler tamamlayıcı besin almalıdır.
Anne Sütünün Özellikleri
- Anne sütü, yıllık milyonlarca litrelik üretimiyle, en önemli doğal kaynaklardan biridir. Anne sütü sindirimi kolay, her zaman taze, temiz ve bebeğe verilmeye hazır bir besindir.
- Her annenin sütü, kendi bebeğinin gereksinimlerine göre uygun miktar ve niteliktedir.
- Doğumdan sonra ilk 4-5 günde salgılanan, koyu kıvamlı ve sarımsı renkteki süte kolostrum denilmektedir. Kolostrum yağ yönünden fakir, sodyum, potasyum, magnezyum, çinko, vitaminler, antikorlar yönünden zengindir ve bu özelliklerinden dolayı bebeğe kesinlikle verilmelidir.
- Anne sütünün % 87’si sudur ve bebeğin gereksinimi olan tüm su, buradan karşılanmaktadır.
- Anne sütünde dokuz protein fraksiyonu bulunmaktadır ve anne sütündeki toplam protein içeriği inek sütüne oranla daha düşüktür. Ancak anne sütü proteininin biyolojik değeri yüksektir ve yaşamın ilk altı ayında tek başına bebeğin protein gereksinimini karşılamaktadır.
- Anne sütündeki yağların %98’i trigliserittir ve yağlar bebek için en önemli enerji kaynağıdır.
- Genel olarak D ve K vitamini dışında anne sütünde bulunan vitaminlerin çoğu, istenilen düzeyde bulunmaktadır.
- Anne sütünün bir özelliği de daha sonraki yaşlarda ortaya çıkan diyabet, kanser, kardiyovasküler hastalıklar gibi kronik hastalıkların görülme sıklığını azaltmasıdır.
Emziren annenin beslenmesi nasıl olmalı?
Sağlıklı bir anne günde ortalama 800 ml süt üretir. Annelerin yeterli ve dengeli beslenmesi çok önemlidir. Emzirme döneminde kilo vermek için zayıflama diyetleri yapılmamalıdır. Halk arasında çok yaygın olan lokum, şerbet, tatlı, baklava gibi tatlıların süt arttırıcı özelliği yoktur. Bunlar kilo yaparlar. Bebeğin gaz problemi varsa brokoli, lahana, karnabahar, domates, soğan, inek sütü tüketimine dikkat edilmelidir. Sigara ve alkol kullanılmamalıdır. Çay, kahve gibi içecekler sınırlı tüketilmelidir. Bunların yerine ıhlamur, rezene, papatya çayı tüketilebilir. Annenin günde 2-3 litre su tüketmesi çok önemlidir. Her emzirme öğününde mutlaka 1 bardak su içmelidir. Bir diyetisyenden beslenme hakkında ayrıntılı bilgi alınabilir.
Anne sütünü artıran gıdalar nelerdir?
- Doğum sonrası ilk günlerde anneler bebeklerini beslemek için sütünün yetmediği düşüncesiyle bitkisel çay (rezene, kimyon, zencefil, çemen otu gibi) kullanımına yöneldikleri bildirilmektedir. Anne sütünü arttırdığı düşünülen bitki çayları yaygın olarak geçmişten günümüze kullanılmaktadır.
- Galaktagoglar, anne sütünü arttırmaya yardımcı olduğu kanıtlanmış bir grup bitki, madde veya ilaçtır. Galaktagoglar hakkında araştırmalar anne sütünü arttırıcı özellikte olduğunu kanıtlar durumda olsa bile, etki mekanizmaları açısından yeterli çalışmalar mevcut değildir. Galaktagogların etki mekanizmaları ve anne sütüne etkisini kanıtlayan çalışmalara ihtiyaç vardır.
- Su
- Yulaf
- Bulgur
- Buğday
- Avokado
- Fındık
- Badem
- Somon
- Soya fasulyesi
- Kuşkonmaz
- Karpuz
- Havuç
- Pancar
- Yer elması
- Greyfurt
- Kayısı
- Hurma
- Yeşil yapraklı sebzeler
Kaynakça
- Erçin, E. & Köseoğlu, SZA (2022). Güncel Bilgilerle Laktasyon Dönemi Ve Etkileyen Faktörler . İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi , 4 (2), 94-99 . DOI: 10.47769/izufbed.1116606
- Giray, H. (2004). Anne sütü ile beslenme. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 13(1), 12-15.
- Kalp, M. A. E. G., Eğitim, D. C., & Hastanesi, A. (2016). Anne sütü ve emzirme eğitim rehberi. Erişim tarihi, 12, 2019.
Varışoğlu, Y. & Güngör Satılmış, İ. (2019). PRETERM DOĞUMLARDA ANNE SÜTÜ VE ANNE SÜTÜNÜ ARTIRMAYA YÖNELİK ALTERNATİF YÖNTEMLER . İzmir Demokrasi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi , 2(2), 99-113 . https://dergipark.org.tr/en/pub/iduhes/issue/49153/572346 adresinden alınmıştır. - Erkaya, R. , Gürsoy, AA , Güler, H. “Annelerin Anne Sütünü Artırmaya Yönelik Aldıkları Besinler” .Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 4 (2015 ): 373-387 https://dergipark.org.tr/en/pub/gumussagbil/issue/23834/253909
