PREMENSTRUAL SENDROMDA BESLENME

PREMENSTRUAL SENDROMDA BESLENME

406 Gösterim

Premenstrual sendrom doğurganlık dönemindeki kadınlarda, adet döngüsünün luteal fazında görülmekte ve kanamanın başlamasıyla düzelmektedir. Bu; menstruasyonun 14. gününde yumurtlama ile başlayıp kanamanın başlamasına kadar süren bir dönem olduğu anlamına gelmektedir. Sendrom; bu dönemde yaşanan fiziksel, davranışsal, bilişsel ve duygusal bozukluklar olarak tanımlanır. Tüm dünyada kadınların günlük yaşantısını, kişilerarası ilişkilerini olumsuz etkilemekte ve iş veriminde azalma ile ilişkilendirilmektedir. Premenstrual sendroma sahip kadınların ömründe ortalama 3000 gün, semptom kaynaklı olarak verimsiz geçmektedir. Sebebi net olarak bilinmemekle birlikte yaygın olarak cinsiyet hormonlar arasındaki dengeyi bozan bazı değişikliklerin sebep olduğu belirtilmektedir.

Premenstrual sendromun tüm dünyada görülme sıklığı %70-90 arasındadır. Çalışmaların değerlendirildiği bir metaanalizde bu sayının en düşük oranın Fransa’da (%12), en yüksek oranın ise İran’da (%98) görüldüğü bildirilmektedir. Ülkemizde ise bu oran genç yetişkinler arasında %55,9 olarak tespit edilmiştir.

Premenstrual sendrom semptomları nelerdir?

Herhangi bir psikolojik bozukluk olmadan ortaya çıkan fiziksel, davranışsal ve psikolojik belirtiler; menstruasyonun 15. Gününden itibaren ortaya çıkmaya başlar ve bir sonraki menstruasyona kadar devam edebilir. Son günlere doğru semptomlar maksimum seviyededir. Semptomlar arasında;

  • Memelerde hassasiyet/ağrı, başa ağrısı, bulantı/kusma, kas-eklem ağrısı, karın ağrısı
  • Vücutta ödem, kilo artışı, iştah değişiklikleri ve yeme atakları
  • Depresyon, mutsuzluk, umutsuzluk, özgüvenin azalması, yalnızlık
  • Yorgunluk, aktivitelerde azalma, enerji düşüklüğü, uyku problemleri
  • Konsantrasyon ve verimde azalma, kazaya meyil, şiddete ve suça meyil, saldırganlık, negatif davranışlar bulunmaktadır.

Premenstrual sendromun beslenmeye etkisi nedir?

Premenstrual sendrom,“özellikle bazı besinlerin tüketim miktarının artması veya azalması ile bağdaştırılmıştır. Bu“dönemde tüketilen gıdaların tercih sebebinin, lezzetli olması veya hedonik açlığa dayandığı tespit edilmiştir. Tüketilen gıdalar yüksek karbonhidrat ve yağ içeriğine sahip olma eğilimindedir. Bunu sebebinin ise karbonhidrat tüketimi ile mutluluk hormonu olan serotonin oranının artması olduğu savunulmaktadır. Böylelikle çeşitli yollarla serotoninin artmasını sağlayarak, mutluluk ve haz verici olabileceği düşündürmektedir.

Tüketimi ön plana çıkan diğer besinler ise çay, kahve, kolalı veya alkollü içecekler, çikolata, şeker içeriği zengin atıştırmalıklar ve süt olduğu bildirilmektedir. Çikolata isteğinin adet döngüsü ile yakından ilişkili olduğu ve çikolata tüketiminin menapoz sonrasında %38 oranında azaldığı gözlenmiştir.

Artan çikolata yeme isteğinin altında iki temel biyokimyasal mekanizma bulunmaktadır. Birincisi, menstruasyon öncesi dönemde ortaya çıkan fizyolojik değişiklikler ve buna bağlı çikolata içerisinde bulunan bazı ögelere (magnezyum, serotonin) duyulan ihtiyaç, ikincisi ise bireylerin özellikle mentruasyon öncesi dönemde arzuladığı haz hissini vermesidir. Süt tüketimi ile PMS ilişkisi incelendiğinde, karında şişkinlik, bazı yiyecekleri yeme arzusu ve genel iştahtaki artış, kramp, baş ağrısı, sosyal geri çekilme gibi semptomların süt tüketimiyle azaldığı bulunmuştur.

Beslenme ile premenstrual sendrom önlenebilir mi?

Beslenme ile premenstrual sendromun etkilerinin yüksek oranda azaldığına dair yapılan çalışmalarda öneriler şu şekildedir:

  • Yeterli ve dengeli beslenilmelidir.
  • İşlenmiş etler, kızartmalar, hamur işleri, paketli gıdaların tüketimi sınırlandırılmalıdır.
  • Taze sebze ve meyve tüketilmelidir.
  • Sofra şekeri ve tuz alımı azaltılmalıdır.
  • Alkol,“kafein (çay, kahve, kola), çikolata alımı azaltılmalıdır. Bu besinler kafein açısından zengin bir içeriğe sahip olduklarından, meme hassasiyeti, uykusuzluk ve sinirlilik gibi semptomları arttırmaktadır.
  • Semptomları önlemek için az yağlı bir beslenme düzeni oluşturulmalıdır. Düşük yağlı diyet, meme ağrısı, gerginlik gibi semptomları azaltabilmektedir.
  • Magnezyumdan“zengin besinlerin (koyu yeşil yapraklı sebzeler, kuruyemişler, süt) tüketimine özen gösterilmelidir. Bu dönemde tüm kadınlarda magnezyum düzeyinin azaldığı ve bunun negatif duygu durumuna, ödem ve meme hassasiyetine sebep olduğu bilinmektedir.
  • Peynir, yoğurt, süt gibi kaliteli kalsiyum kaynakları, günlük diyette yer almalıdır. Kalsiyum alımının semptomları hafiflettiği bilinmektedir.
  • B grubu vitaminlerinin yeterli alımı çok önemlidir. Tam tahıllar ve kırmızı et B grubu vitaminlerinden zengindir.
  • Elzem“yağ asidi kaynakları (ceviz, balık vb. deniz ürünleri, semizotu…) günlük diyette yer almalıdır. Elzem yağ asitlerinin yeterli miktarda alımı depresyon, anksiyete, karında şişlik, konsantrasyon bozukluğu gibi semptomlarda azalma ile ilişkilidir.
  • Demir kaynağı besinlerin tüketimi ihmal edilememelidir. Kırmızı et ve kurubaklagiller bu noktada önemli bir yere sahiptir. Demiri vücudumuzda en iyi şekilde kullanabilmenin yolu sağlıklı C vitamini kaynağıyla birlikte tüketmektir. Kırmızı etin yanında koyu yeşil yapraklı sebzeler içeren bol limonlu salata güzel bir alternatif olabilir.

KAYNAKÇA

  1. Kübra IŞGIN, Zehra BÜYÜKTUNCER. Premenstrual Sendromda Beslenme Yaklaşımı. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi  2017;74(3) :249-260 DOI ID: 10.5505/Turkhijyen.2017.46667
  2. Ashraf Direkvand,-Moghadam, Kourosh Sayehmiri, Ali Delpisheh , Satar Kaikhavandi. Epidemiology Of Premenstrual Syndrome (PMS)-A Systematic Review and Meta-Analysis Study. Journal Of Clinical And Diagnostic Research 2014 Feb, Vol-8(2):106-109. Doi: 10.7860/JCDR/2014/8024.4021.
  3. A. Figen Türkçapar, M. Hakan Türkçapar. Premenstruel Sendrom ve Premenstruel Disforik Bozuklukta Tani ve Tedavi: Bir Gözden Geçirme. Klinik Psikiyatri 2011;14:241-253
  4. Shazia Jehan, Evan Auguste, Mahjabeen Hussain, Seithikurippu R. Pandi-Perumal, Amon Brzezinski, Ravi Gupta, Hrayr Attarian, Giradin Jean-Louis,  Samy I. Mcfarlan, Sleep and Premenstrual Syndrome. J Sleep Med Disord. 2016;3(5):1-17
  5. Sule S, Umar HS, Madugu N. Premenstrual Symptoms and Dysmenorrhoea Among Muslim Women İn Zaria, Nigeria. Ann Afr Med 2007;6(2):68-72.
  6. Bianco V, Cestari AM, Casati D, Cipriani S, Radici G, Valente I. Premenstrual Syndrome and Beyond: Lifestyle, Nutrition, and Personal Facts. Minerva Ginecol 2014;66(4):365-75.
  7. Erbil N. Diet And Eating Changes in Premenstrual Syndrome. in: Martin CH, Caroline, Akker O, Martin C, Preedy VR, Editors. Handbook of Diet and Nutrition in The Menstrual Cycle, Periconception and Fertility. 1st Ed.The Netherlands: Wageningen Academic Publishers, 2014;7:109-120.
  8. Bianco V, Cestari AM, Casati D, Cipriani S, Radici G, Valente I. Premenstrual Syndrome and Beyond: Lifestyle, Nutrition and Personal Facts. Minerva Ginecol, 2014;66(4):365-75.
  9. L.Dye And J.E.Blundell. Menstrual Cycle and Appetite Control: İmplications For Weight Regulation. Human Reproduction.1997;12(6):1142–1151
  10. Hormes JM, Rozin P. Perimenstrual Chocolate Craving. What Happens After Menopause? Appetite 2009;53(2):256-9.