Ayşegül Üney Tıbbın babası olarak bilinen Hipokrat ‘Besinler ilacınız, ilacınız besinler olsun’ demiş. Gün içerisinde tükettiğimiz besinleri daha yakından incelemek, sağlığımıza etkilerinden hatta bazı hastaların riskini azaltma veya gelişimini azaltması aslında beslenmenin bizim için sadece karın doyurmaktan ibaret olmadığını daha net göstermektedir. Bu yazıda özelikle meyve ve sebze gibi bitki türevlerde bol miktarda bulunan kimyasal bileşik olan polifenolleri yakından tanıyalım.
Polifenoller nedir ?
Bir veya daha fazla hidroksil grubuna bağlı olduğu, en az bir aromatik halkaya sahip mikro besinlerdir. Bugüne kadar 8000’den fazla farklı polifenolik bileşik tanımlanmış olup halka yapısı ve sayısına göre fenolik asitler,flavonoidler,stilbenler ve lignanlar olmak üzere dört gruba ayrılmaktadır. Diyetimizle aldığımız polifenollerin yaklaşık % 60’ını flavonoidler, %30’unu ise fenolik asitler oluşturmaktadır.
Polifenoller Neden Önemlidir?
Kardiyovasküler hastalıklar, kanser,diyabet ve obezite gibi metabolik hastalıklar da ciddi bir artış meydana gelmesiyle araştırmalar daha çok yoğunlaştırılmış ve polifenollerinde antioksidan ve oksidatif stresle ilişkili hastalıkları durdurma veya önlemede etkili olduğu kabul edilmiştir.
Diyetimizden Hangi Besinlerden Alıyoruz?
Gün içerisinde sıklıkla tükettiğimiz meyve,sebze, çay,kahvenin yanı sıra yeşil çay, şarap ve hububatlarda polifenoller yaygın olarak bulunmaktadır.
Sağlığımıza Etkileri Nelerdir?
- Kanser hücrelerine karşı koruyucu etkiye, tümör sayısı ve büyümesinde azaltır.
- LDL kolesterol seviyesini azaltırken HDL kolesterol seviyesini arttırır böylelikle kardiyovasküler hastalıklara karşı koruyucu olabileceği etki göstermektedir.
- İnsülin duyarlılığı üzerine olumlu etkiler göstererek antidiyabet etki göstermektedir.
- Yapılan araştırmalar sonucundan polifenolden zengin beslenmenin Alzheimer hastalığından koruyucu ve başlangıcını geciktirme etkisine sahip olduğu görülmüştür.
- Patojen dediğimiz zararlı mikroorganizlarının çoğalmasını engeller, probiyotik etki gösterir, bağırsak mikrobiyotamızı korur.
- Çay polifenolleri, hücrelerde lipid birikimini azaltıp,bağırsak mikrobiyatasını düzeltir ve obeziteye karşı koruyucu etki gösterir. Ancak polifenollerin uzun süre ve yüksek sıcaklıkta kaynatma işlemi ile biyoyararlılıkları azalmaktadır.
- Yeşil çay da bulunan polifenoller, Alzheimer ve Parkinson gibi nörolojik hastalıklara karşı koruyucu etki göstermektedir.
- Şarapta bulunan polifenoller, hem bağırsak sağlığı hem de hastalıklara karşı koruyucu etki göstermektedir.
KAYNAKÇA:
- Çimen, Firdevs, Havva Polat, and Lütfiye Ekici. “Polifenollerin bağırsak mikrobiyota kompozisyonunu düzenleyici ve nöroprotektif etkileri.” Akademik Gıda 18.2 (2020): 190-208
- Saka, Mendane, and Ezgi Karataş. “Alzheimer hastalığı ve beslenme.” Beslenme ve Diyet Dergisi 40.2 (2012): 163-169.
- Özsoy, Serpil. “Polifenoller, Mikrobiyota ve Diyabet.” Beslenme ve Diyet Dergisi 47 (2019): 102-109
- ALKAN, Şenay Burçin, and Neslişah RAKICIOĞLU. “Demans ve Polifenoller.” Sağlık ve Toplum 30.3 (2020): 11-20.
