Muazzez Defne Yıldırım İnsan vücudunda gelişimin ilerlemesi, canlılığı korunması ve hayatı fonksiyonların yerine getirilebilmesi için her gün birçok reaksiyon meydana gelmektedir. Bu reaksiyonlar sonucunda “serbest oksijen radikalleri” ortaya çıkmaktadır. İnsan vücudunda süregelen oksidasyonun kanser, kalp hastalığı, Alzheimer ve Parkinson hastalığı gibi çeşitli kronik ve dejeneratif hastalıkların gelişimi etkilediği bilinmektedir. Ancak vücudumuzda bu ‘serbest oksijen radikalleri’ ile savaşan bazı besin öğeleri vardır.
Antioksidanlar, hücre içinde oksidasyon oluşmasını önleyen moleküllerin geneline verilen isimdir. Yani antioksidanlar vücudumuzdaki bu zararlı serbest oksijen radikallerini tutar ve etkisiz hale getirir. Bu sayede bizi zararlı oluşumlardan korumuş olurlar. Bazı mineraller ve vitaminler diyet antioksidanları olarak rol oynar. Bunlar arasında C vitamini (askorbik asit), E vitamini ve izomerleri (tokoferoller ve tokotrienoller) ve selenyum bulunur. Böylece vitamin ve minerallerden zengin meyve ve sebzelerden oluşan diyetler, mükemmel bir antioksidan kaynağı olarak kabul edilmektedir.
Besinlerdeki antioksidan aktivite ise ORAC skoru olarak karşımıza çıkmaktadır. ORAC, vücudumuzda bulunan serbest radikaller olarak adlandırılan ve başta kanser olmak üzere pek çok hastalığa yol açan bu zararlı maddelerin yok edilmesi için kullanılan bir ölçektir. ORAC değerinin yüksek olması besinin daha fazla antioksidan olduğunu, kansere karşı koruyuculuğunu ve yaşlanmayı geciktirdiğini gösterir.
Peki, hangi besinde ne kadar antioksidan bulunmaktadır?
Genel olarak besin gruplarındaki en yüksek ORAC skoruna sahip besinlere bakacak olursak;
- Meyvelerden yaban mersini, nar, çilek, kiraz, incir, gojiberry, portakal, avokado, şeftali, limon, mango ve kivinin ORAC skoru yüksektir.
- Sebzelerden zencefil, fasulye, enginar, sarımsak, kişniş, karalahana, kuşkonmaz, roka, pancar, turp, ıspanak, brokoli, maydanozun ORAC skoru yüksektir.
- Kurubaklagillerlerden mercimek, soya fasulyesi, börülce, kuru fasulye, nohutun ORAC skoru yüksektir.
- Kuruyemişlerden ceviz, fındık, Antep fıstığı, badem, kajunun ORAC skoru yüksektir.
Sonuç olarak; antioksidanlar sağlıklı bir yaşam için çok önemlidir. Doğru ve dengeli beslenirken antioksidan alımına dikkat ederek birçok kronik hastalıktan korunmak mümkündür.
Yapılan çalışmalarda ORAC skoru yüksek diyetlerin analizinin biyokimyasal bulgular ve antropometrik ölçümler ile ilişkisi değerlendirildiğinde; ORAC skoru ile açlık kan glikozu değerinin pozitif ilişkili olduğu görülmektedir.
Yine yapılan başka bir çalışmada, daha yüksek diyet antioksidan alımının metabolik bozukluklar üzerinde olumlu etkileri olduğu ve ağırlık kazanımını önlediğini belirtilmiştir. Güncel veriler, polifenoller, karotenoidler ve vitaminler gibi gıda antioksidanlarının potansiyel etkilerinin, lipitlerin ve karbonhidrat metabolizmasının modifikasyonu, artan insülin duyarlılığı ve hem iştah hem de adipositokinlerin düzenlenmesi ile ortaya çıkabileceğini göstermektedir. Bu sebeple, vücut ağırlığının azaltılmasında veya çeşitli obezite ile ilişkili bozuklukların iyileştirilmesinde diyet antioksidan takviyesi için potansiyel etkileri unutulmamalıdır.
Kaynakça
Sağlıklı ve zinde günler dileriz
Diyetlif
