sarımsak

MUCİZEVİ BİR BESİN: SARIMSAK

800 Gösterim

Öyle bir besin düşünün ki, yüzyıllardır mutfaklarımızda kullandığımız gibi aynı zaman da immün sistem fonksiyonlarını iyileştirici etki, antikanser etki, antimikrobiyal aktivite, antioksidan özellik ve kardiyovasküler sistem üzerine koruyucu etki başta olmak üzere sağlık üzerine birçok olumlu katkıları olsun ya çok sevilsin ya da nefret edilip bulunduğu ortam da durulmasın… Bu tabi ki sarımsaktan başkası olamazdı sanırım.

Tarihte Sarımsak

15 ve 16. Yüzyıllarda Avrupa ülkelerinde kullanılmaya başlanılan sarımsağı;  Hititler iştahsızlık için, Osmanlı hekimleri ses kısıklığı, yüzdeki ve vücuttaki beyaz lekelerde, saçkıranda, uyuzda, kronik öksürükte, böcek sokmalarında, baştaki irinli yaralarda, çocuklardaki konakta, diş ağrılarında, unutkanlık hallerinde, ishalde ve basurda kullandığı gibi tarihin tanıklık ettiği I ve II. Dünya savaşında kangreni önlemek için de kullanılmıştır. Ayrıca kolera ve veba salgınlarını önlemek için, hekimler yüzlerine taktıkları maskeyi sarımsak özsuyu ile ıslatmışlardır.

Sarımsağın Bileşimi:

Sarımsak, diğer bitkisel gıdalarda bulunandan daha fazla protein,lif ve serbest aminoasit,bazı vitaminler (A vitamini,B1,B2,B3 vitaminleri) bulunmaktadır. Sarımsak yüksek miktarda sülfür içeren bileşikler (alliin ve allisin), flavonoidler/izoflavonoidler (nobiletin, kersetin, rutin ve tangeretin), terpenler (citral, geraniol, linalol, α- ve β-fellandren), prostaglandinler, polisakkaritler ve saponinler içermektedir.

Sarımsağın Faydaları:

Louis Pasteur Tarafından anti bakteriyel olarak bilimsel etkisi kanıtlanmış ve daha sonrasında tıbbi amaçlarla kullanılmıştır.

  • Salmonella, Escherichia coli, Pseudomonas, Proteus, Staphylococcus aureus, Helicobacter, Bacillus subtulis bakterilerine karşı koruyucu etkiye sahiptir.
  • Her gün sarımsak tüketiminin hipertansiyon olan hastalarında sistolik kan basıncında 12-30 mmHg, diyastolik kan basıncında ise 7-20 mmHg düşüş sağlayabileceği belirtilmektedir.
  • Allisin bağırsaktan glukoz emilimini azaltarak antidiyabetik etki gösterir.
  • İçerdiği sülfür bileşikleri ile; immün sistemini güçlendirir, kanser hücrelerinin çoğalmasını engeller, DNA yapısını korur. Nitrozamin oluşumunu azaltarak mide kanserine yakalanma riskini azaltır.
  • Sarımsakta bulunan polifenoller, sülfür bileşikleri ve selenyum kuvvetli antioksidan etkiye sahiptir.
  • Sarımsak ve sarımsak türevli organosülfür bileşiklerinin hepatositler vasıtasıyla kolesterol sentezini azalttığı görülmüştür.
  • Hiperglisemiyi azaltmakta, bağırsak glukozidazının inhibisyonunu desteklemekte ve kolesterol, triaçilgliserol ve LDL-kolesterol plazma düzeylerini düşürmektedir.
  • Yapılan çalışmalarda prostat, meme, kolon ve deri kanserlerinde önleyici, sinir sitemini düzenleyici etkileri belirlenmiştir.
  • Sarımsağn en önemli biyokimyasal özelliklerinden biri antioksidan potansiyelidir.
  • Sarımsak, Antikoagülan ilaçların (warfarin, fluindione) etkisini artırırken, anti-AIDS ilaçlarının (saquinavir) etkinliğini azaltmaktadır.

Toksik Etki ve Güvenilir Alım Düzeyi

ABD Gıda ve İlaç Dairesi’ne (FDA) göre sarımsak bireyler için güvenli kabul edilmektedir. Ancak, hassas bireylerin yüksek dozda tüketmesi midede ajitasyon, uykusuzluk, kusma, mide ekşimesi, baş dönmesi, ishal, taşikardi, mide bulantısı, şişkinlik, kızarma, baş ağrısı, hafif ortostatik hipotansiyon, terleme, saldırganlık gibi bazı yan etkilere neden olabilmektedir.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) kılavuzları yetişkinlerde sağlık takviyesi olarak günlük;

  • 2-5 gr taze sarımsak (bir diş sarımsak), veya
  • 0,4-1,2 g/gün kurutulmuş sarımsak tozu tableti veya
  • 2-5 mg sarımsak yağı veya
  • 300-1000 mg sarımsak ekstratı veya
  • 2-5 mg allisin içeren diğer formülasyonların kullanılmasını önermektedir.                   

Kaynakça:

  • Evren, Mustafa, Et Al. “Sarımsağın Antimikrobiyel Özellikleri.” Türkiye 9 (2006): 24-26
  • Selen, A. K. A. N. “Sarımsak Allium Sativum L. Tüketiminin İnsan Sağlığına Yararları.” Akademik Gıda 12.2 (2014): 95-100
  • Kızılaslan, Nildem, And Kader Tokatlı. “Sarımsağın İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri.” Togü Sağlık Bilimleri Dergisi 1.2: 62-71.
  • Canbolat, Eren. “Sarımsağın Besinsel Yönden Ve Sağlık Açısından Değerlendirilmesi.”
  • Özhan, Onural, Hakan Parlakpınar, And A. C. E. T. Ahmet. “Sarımsak Ve Kardiyovasküler Hastalıklar.” Annals Of Health Sciences Research 5.1 (2016): 58-66.