Ayşenur Akdeniz Stres, biz istemesek de artık hemen hemen hepimizin hayatında olan, hastalıklara yakalanma riskimizden besin tercihlerimize kadar birçok alanda yaşamamızı etkileyen bir faktördür. Stresli olduğunda tercih ettiğiniz besinleri bir düşünün kim kendini kinoalı ya da mercimekli bir salata ile ödüllendirir ki! Bu nedenle stresli zamanlarda bizi mutlu edecek besinler tüketmek isteriz. Bu besinler de çoğunlukla şeker, yağ, karbonhidrat ve dolayısıyla kalori değeri çok yüksek gıdalardan oluşur. Hal böyle olunca kilo artışı beraberinde daha büyük stres ve depresyonla karşı karşıya kalabiliriz. Bu durumu bir de bilimsel açıdan inceleyelim.
stres ve iştah bozulması
Stres, homeostazide gerçek veya algılanan bir bozulma, yeme davranışlarını ve yiyecek seçimlerini etkiler. Stresin etkileri stresörün türüne ve süresine göre değişir. Akut stres sırasında iştah tipik olarak baskılanır. Kronik stres genellikle, çok lezzetli ve yağlı yiyeceklerin aranmasını ve alınmasını teşvik eder. Kronik stresin gıda alımı ve kilo üzerindeki etkileri, hipotalamik-hipofiz-adrenal (HPA) eksenindeki bozulmalar ile ilgili olabileceği düşünülmektedir.
İştahı tetikleyen
HPA ekseni aktivasyonu, iştahı tetikleyen ve çok lezzetli yiyeceklerin alımını artıran bir glukokortikoid olan kortizolün salgılanmasına neden olur. Stres ve iştahla ilgili hormonlar arasındaki etkileşimler hakkında çok az şey bilinmektedir. Ancak kortizol ve stresin etkisinin, yiyeceğin ödüllendirici değerini artırdığı ve stresin madde kullanım bozukluklarındaki istek üzerine etkisi olduğu gibi gıda isteklerini arttırdığı varsayılmaktadır. Yani stres durumunda ödüllendirme mekanizması çalışır ve stresin etkilerini azaltmak için, kişilerin sevdiği, yerken kendini mutlu hissedeceği kalorili yiyeceklere eğilim artar. Ancak stres, kortizol, iştah açıcı hormonlar ve yiyecek istekleri arasındaki ilişki net değildir. Yapılan çalışmalar bazal kortizol, kronik stres ve iştahla ilgili hormonları yüksek bireylerin sık yemek yeme istekleri olduğunu ve daha fazla kilo almalarına neden olacağını göstermektedir.
Strese maruz bırakılan fareler
Strese maruz bırakılan fareler üzerinde yapılan bir çalışmada normal yiyecek verilen farelerin daha az yiyip kilo verdikleri fakat daha lezzetli daha yüksek kalorili yiyecek verilen farelerin ise daha fazla yedikleri görülmüştür. Beğenilen yüksek kalorili yiyeceklerin mutluluk hissini arttırarak stres semptomlarının azaltmaya yardımcı olabileceği düşünülmektedir. Yapılan araştırmaların çoğu, stresin iştah alımına sebep olabileceğini söylerken, sadece birkaçı stresi obezite ile ilişkilendirmiştir.
Sağlıklı ve zinde günler dileriz
Diyetlif
