Diyetlif İrritabl bağırsak sendromu (İBS), kronik karın ağrısı ve bağırsak alışkanlıklarının değişimi ile karakterize, herhangi bir organik neden bulunmayan gastrointestinal bir sendromdur. İBS’nin toplumlarda görülme sıklığı %10-25 arasında değişiklik göstermektedir. Dünya çapında prevalansın %11.2 olduğunu; en düşük prevalansın Güney Asya’da (%7), en yüksek prevalansın ise Güney Amerika’da (%25) olduğu saptanmıştır.
İBS’nin Klinik Bulguları
İBS’nin hayat kalitesini önemli ölçüde etkileyen karın ağrısı veya karında rahatsızlık hissi, ishal, kabızlık ve şişkinlik gibi birçok semptomu bulunmaktadır. Hayat kalitesini büyük ölçüde etkileyen tüm bu semptomlar bireyin beslenme alışkanlıklarına göre şiddetlenebilmekte veya hafifleyebilmektedir. Ayrıca stresin veya duygusal gerilimin yüksek olduğu dönemlerde ortaya çıkan/şiddeti artan ishal ve konstipasyon gibi defekasyon alışkanlığındaki değişiklikler ile de seyredebilmektedir. Birçok sebep ileri sürülmesine rağmen İBS’nin tam olarak nedeni bilinmemektedir. Ancak, bağırsak sağlığının İBS patogenezinde önemli rol oynadığı düşünülmektedir. Bu, bağırsak enfeksiyonu veya antibiyotik tedavisi sonrasında İBS’nin daha sık ortaya çıkması gerçeğinden anlaşılmaktadır. Semptomlar genellikle düzensiz olup, arada haftalarca semptomsuz dönemler olabilir. En çok rahatsız oldukları belirtiler acil dışkılama hissi, şişkinlik ve dışkılama sayısıdır.
İBS’de Beslenme Tedavisi
İBS’de beslenme tedavisinin amacı yeterli besin alımını sağlamak, spesifik İBS semptomlarına göre diyeti düzenlemek ve besinlerin semptom yönetimindeki potansiyel rollerini açıklamaktır. İBS’de beslenme tedavisi semptomlara yönelik olmalıdır. Semptomlarla ilişkili olabilecek besinlerin diyetten çıkarılması/azaltılması gerekmektedir. Diyare durumunda az posalı, konstipasyon durumunda bol posalı, diyare ve konstipasyonun birlikte görüldüğü durumlarda az posalı diyete ek olarak günlük 20 gram kepek ilavesi yapılmalıdır. İBS beslenme tedavisinde yeterli sıvı alımı sağlanmalı, az ve sık beslenilmelidir. Gaz yapıcı besinler, gazlı içecekler, alkol, kafein içeren içecekler, acı baharatlar tüketilmemelidir. Çiğ sebze-meyve ve süt hastalarda semptomu artırdığı için kontrollü tüketilmelidir.
İBS’ de FODMAP Diyeti
İBS semptomlarını azaltmak üzere çeşitli diyet düzenlemeleri bulunmaktadır. Son dönemde düşük FODMAP içerikli diyetin İBS semptomlarının iyileşmesinde olumlu etkilerinin olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur. Yapılan bir çalışmada, düşük FODMAP diyeti uygulayan diyet grubunda belirgin bir iyileşme gözlemlendiği, en belirgin iyileşmenin şişkinlik, yorgunluk ve bulantı semptomlarında olduğu belirlenmiştir.
Düşük FODMAP diyeti; fruktozdan zengin meyve sebzelerin, laktozdan zengin süt ve ürünlerinin, buğday ve kurubaklagillerin, yapay tatlandırıcıların kısıtlandığı özel bir diyettir. FODMAP diyetinde bu besinler 4-6 hafta ara ile diyetten çıkarılır, İBS şikayetlerinin takibine göre diyete tekrar eklenir ve semptomlar takip edilir. Ayrıca hazır ürünlerde etiket okuyarak, sorbitol (420), mannitol (421), ksilitol (967), maltitol (965) ve izomalt (953) içeren ürünler diyetten uzaklaştırılır.
FODMAD diyetinde süt ve süt ürünleri (Tüm hayvan sütleri, süzme peynir, lor, yoğurt, krema), bazı sebzeler (enginar, kuşkonmaz, pancar, brüksel lahanası, brokoli, lahana, karnabahar, rezene, pırasa, mantar, bamya, soğan, bezelye, sarımsak, avokado) ve bazı meyveler (elma, kayısı, armut, mango, şeftali, böğürtlen, erik, kuru erik, nektarin, ayva, karpuz, kiraz, hurma, kuru elma, kuru kayısı , kuru üzüm, kuru hurma ve kuru incir), bazı ekmek türleri (çavdar, kepekli ürünler), kaju, kurubaklagiller, bal, barbekü, makarna ve kuskus tüketilmemelidir.
İBS rahatsızlığından muzdarip olan kişilerin doktor ve diyetisyen eşliğinde multidisipliner bir program ile tedavi edilmesi gerekmektedir.
KAYNAKÇA
- Karacaer C., Bağırsak Mikrobiyatası, Probiyotikler ve İrritable Bağırsak Sendromu (İBS), Sakarya Üniversitesi Eğitim ve Araştırması İç hastalıkları A.D., 2017
- Ede E., İrritable Bağırsak Sendromunda Güncel Diyet Yaklaşımları, , İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2019
- Prof.Dr.Gamze Akbulut, Tıbbi Beslenme Tedavisinde Güncel Yaklaşımlar Besin Alerjisi, Besin İntoleransı Durumlarında Beslenme ve Test Diyetleri, 2016
Sağlıklı ve zinde günler dileriz
Diyetlif
