dash diyeti

HİPERTANSİYON VE DASH DİYETİ

1.2k Gösterim

Hipertansiyon nedir?

Tansiyon kısaca kan basıncı olarak tanımlanabilir. Hipertansiyon ise gün içinde kan basıncının yüksek olması olarak tanımlanmaktadır. Hipertansiyon, dünya çapında önde gelen ölüm nedenlerinden biri olan ve sağlık sistemi üzerinde de büyük bir yük oluşturan yaygın bir kronik kardiyovasküler hastalıktır. Her yaş, ırk ve cinsiyet için böbrek hastalıkları, kalp yetmezliği , kardiyovasküler hastalıklar geliştirme riski ile yüksek oranda ilişkilidir.Yüksek tansiyon riskini azaltmak için bir beslenme tarzı olan DASH (Hipertansiyonu Durdurmak için Diyet Yaklaşımları) diyeti ortaya çıkmıştır.

DASH diyeti nedir?

DASH diyet müdahalesinin ilk çalışmaları temelde tuz tüketimini azaltmayı (günde 1,5 gr’a kadar azaltma) amaçlamıştır.  Ek olarak bol sebze-meyve tüketimi, az yağlı süt tüketimi, sağlıklı yağ tüketimi, vitamin ve minerallerin tüketiminin arttırılmasını sağlayan sağlıklı bir diyet yaklaşımıdır. Ek olarak işlenmiş ve paketli gıdalardan kaçınmayı teşvik eder. DASH diyeti, günlük enerji alımı ve harcamasının dengeli olmasını, fazla kilolu bireylerin haftada ortalama 0,5-1,0 kg kaybetmesi için sağlıklı beslenmeyi teşvik etmeyi ve fiziksel aktiviteyi artırmayı amaçlamaktadır.

DASH Diyet Önerileri

  • Tuz (sodyum) tüketimi azaltılmalıdır. ( Günde 1,5 gr’a kadar indirilmelidir.)
  • Enerji değeri düşük, lif oranı yüksek, mineral/vitamin yönünden zengin tam tahıllı gıdaların tüketimi arttırılmalıdır.
  • Günlük sebze-meyve tüketimi totalde 4-5 porsiyona çıkartılmalıdır.
  • Doymuş yağlardan zengin yağlı etlerin tüketimi azaltılmalı, günde 2 porsiyon veya daha az yağsız kırmızı/beyaz et tüketimi teşvik edilmelidir.
  • Bitkisel yağ tüketimi arttırılmalıdır.
  • Az yağlı süt ürünleri tercih edilmelidir.
  • Haftada 4-5 kez sert kabuklu yemişler ve yağlı tohumların ((fındık, ceviz, badem, keten tohumu vs.) tüketimi tercih edilmelidir.
  • İşlenmiş ve paketli gıdalardan kaçınılmalıdır.

DASH Diyeti ve Yararları

DASH diyeti yaklaşımı hipertansiyonu azaltmak için ortaya çıkmıştır ve çalışmalara göre kan basıncını 6-11 mmHg düşürebilmektedir. Bunun yanında kan şekerini, trigliserit seviyelerini (kan yağları), LDL kolesterolü (kötü kolesterolü) ve insülin direncini de düşürmeye yardımcı olmaktadır. Diyetteki sodyum alımının azaltılmasına ve diğer mikro besin öğelerinin artırılmasına dayandığı için birçok kronik hastalığın tedavisinde, kilo yönetiminde ve hatta en önemlisi tip 2 diyabet hastalarında yüksek tansiyonun düşürülmesinde ve normal kan basıncı seviyesini sürdürülmesinde kullanılan temel bir modeldir. Ayrıca DASH diyetinin kilo yönetiminde başarılı olduğu ve dolayısıyla obezite ve kronik hastalıklara bağlı ölüm oranlarını azaltmaya katkıda bulunduğu düşünülmektedir.

Sonuç olarak, DASH diyeti hipertansiyonu azaltmak için ortaya çıkan sebze-meyve tüketimini, az yağlı süt ürünlerini, bitkisel yağların tüketimini arttırmayı, tuz ve işlenmiş gıda tüketimini azaltmayı teşvik eden sağlıklı bir diyet yaklaşımıdır. Buna ek olarak bu diyet modelinin sadece hipertansiyonu azaltmakla kalmayıp kan şekerini, kolesterolü, insülin direncini azaltmak, kilo yönetimine yardımcı olmak ve diyabet tedavisinde fayda sağlamakta da etkili bir yaklaşım olduğu çalışmalarla kanıtlanmıştır.

Kaynakça

  • Challa HJ, Ameer MA, Uppaluri KR. DASH Diet To Stop Hypertension. 2021 May 19. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2021 Jan–. PMID: 29494120
  • Phillips CM, Harrington JM, Perry IJ. Relationship between dietary quality, determined by DASH score, and cardiometabolic health biomarkers: A cross-sectional analysis in adults. Clin Nutr. 2019 Aug;38(4):1620-1628. doi: 10.1016/j.clnu.2018.08.028
  • Jayedi A, Mirzaei K, Rashidy-Pour A, Yekaninejad MS, Zargar MS, Akbari Eidgahi MR. Dietary approaches to stop hypertension, mediterranean dietary pattern, and diabetic nephropathy in women with type 2 diabetes: A case-control study. Clin Nutr ESPEN. 2019 Oct;33:164-170. doi: 10.1016/j.clnesp.2019.05.021. 
  • Levitan EB, Wolk A, Mittleman MA. Relation of consistency with the dietary approaches to stop hypertension diet and incidence of heart failure in men aged 45 to 79 years. Am J Cardiol. 2009 Nov 15;104(10):1416-20. doi: 10.1016/j.amjcard.2009.06.061
  • Tyson CC, Nwankwo C, Lin PH, Svetkey LP. The Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH) eating pattern in special populations. Curr Hypertens Rep. 2012 Oct;14(5):388-96. doi: 10.1007/s11906-012-0296-1.