İrem Üşenmez Zerdeçal; Zingiberaceae familyasına ait olan Curcuma longa L. sarı çiçekli, çok yıllık otsu bir bitki olup Hindistan, Çin, Endonezya, Jamaika, Peru ve Pakistan başta olmak üzere sıklıkla Asya’da yetişmektedir. Zerdeçalın ana vatanı Hindistan’dır. Bitkinin toprak altındaki ana kökleri yumurta ve armut şeklinde, yan kökleri ise yumru şeklindedir. Bu yumrular sarı renkte pigmentler içermektedir. Aynı zamanda bitki, turmerik olarak da adlandırılmaktadır.
Genellikle besinlerde renk verici olarak kullanılan zerdeçal kokusuz, ısıya dayanıklı, antioksidan bir bileşik olan “tetrahidrokurkumin” içermektedir. Bitkinin ana bileşeni “Kurkumin”dir, bir çeşit polifenoldür.
Zerdeçalın; enerji, protein, karbonhidrat, yağ ve posa içeriği bulunmaktadır. Aynı zamanda pek çok vitaminden zengindir: B12 vitamini hariç B grubu vitaminlerini, E ve C vitamini, K vitamini ve folat içermektedir. Vitaminlerden en fazla folat ve C vitamini içermektedir. Kalsiyum, bakır, demir, çinko magnezyum, manganez, fosfor, potasyum, selenyum ve sodyum minerallerini de belli miktarlarda içermektedir. Mineraller içinde en fazla ise potasyum içermektedir. Kolin, omega 3 ve omega 6 yağ asitlerini de içerisinde barındırmaktadır. Her ne kadar pek vitamin mineral içeriği de bulunsa tüketim miktarı az olduğu için besin değeri açısından önemli bir katkısı yoktur.
Hemen hemen herkes, zerdeçalın faydalı etkilerini mutlaka duymuştur. Gelin sağlık üzerinde nasıl bir etkiye sahip bakalım:
Zerdeçalın en aktif olan ve toksik olmayan bileşeni kurkumin bir çeşit polifenoldür. Bu özelliği ile antioksidan aktivite, çeşitli kanserler, antilipidemi, öğrenme ve sözel hafızada etkileri, Parkinson hastalığı, gastrointestinal hastalıklar, Alzheimer hastalığı gibi sağlık sorunlarında koruyucu ve tedavi edici etkiye sahiptir. Ayrıca kan beyin bariyerini geçme özelliğine de sahiptir. İnflamasyonun temel rol oynadığı birçok kronik hastalıkta kurkumin tedavi edici etki sergilemektedir. Bu hastalıkların içinde Alzheimer hastalığı,Parkinson hastalığı, multiple skleroz, kardiyovasküler hastalıklar, diyabet, obezite gibi birçok hastalık yer almaktadır.
Zerdeçalın Antioksidan Aktivitesi
Kurkuminin antioksidan ve vücudumuz için zararlı etkiye sahip serbest radikallerin uzaklaştırılmasında olan etkisi polifenollere bağlıdır. Kurkumin efektif bir antioksidan görevi yapmaktadır.
Zerdeçalın Kan Yağları Üzerindeki Etkisi
Damarlarda biriken kötü kolestrol olarak anılan LDL (low-density lipoprotein -düşük yoğunluklu lipoprotein) kalp hastalıkları için önemli bir risk etmenidir. Zerdeçal yağ metabolizmasında anahtar rol oynamaktadır. Total kolestrolü düşüren ilaçların kullanımı aynı zamanda kan düzeyinde düşmesi istenmeyen iyi kolestrol olarak anılan HDL (high-density lipoprotein -yüksek dansiteli lipoprotein) kolestrolü de düşürmektedir. Buna karşın zerdeçal kullanılarak yapılan bir çalışmada,zerdeçal yağı ilaçlara göre total kolesterolü ve LDL kolesterolü daha fazla azaltırken, HDL kolesterolde düşüşe neden olmamaktadır. İnsanlar üzerinde yapılan başka bir çalışmada bir hafta boyunca günde belli bir miktarda kurkumin verilmesi toplam serumkolesterolünü %12 düşürmüş, HDL kolesterolünü ise %29 oranında artırdığı gösterilmiştir.
Zerdeçalın Nörolojik Hastalıklar ve Bilişsel Bozukluklar Üzerinde Etkisi
Turmerik beyinde oksidatif stresi azaltarak normal beyin aktivitesi için önemli olanproteinleri düzeylerini arttırmaktadır. Kurkumin, oksidatif hasarı, inflamasyonu ve bilişsel bozuklukları önlemektedir. Bu hastalıkların başında Parkinson hastalığı, Alzheimer, Multiple skleroz (MS) gelmektedir.
Zerdeçalın Kanser Üzerindeki Etkisi
Bugüne kadar kurkuminin anti-kanser potansiyelini gösteren çok fazla rapor yayınlanmıştır. Yapılan çalışmalarda, kurkuminin kan, meme,beyin, gastrointestinal sistem gibi farklı organlarda görülen kanser hücrelerinin büyümesini inhibe ettiği gösterilmiştir. Birçok çalışmada kurkuminin kemoterapi ile sinerjik etkisi olduğu belirtilmektedir.Mevcut epidemiyolojik çalışmalar çeşitli kanser türlerinin insidansının uzun süre 100-200 mg/gün civarında kurkumin tüketen toplumlarda düşük olduğunu göstermektedir.
Zerdeçalın Diyabet Üzerindeki Etkisi
Kurkumin, kan glikoz düzeyinde belirgin bir azalma, insülin düzeyinde ise belirgin bir artış sağlamaktadır. Kurkumin uygulanan kemirgenlerde yaşa bağlı diyabet komplikasyonlarının önlendiği bulunmuştur.
Zerdeçalın Obezite Üzerindeki Etkisi
İnflamasyon, başka birçok kronik hastalıkta olduğu gibi obezite için de temel rol oynamaktadır. Kemirgenler üzerinde ile yapılan çalışmalarda bir polifenol olan kurkuminin obeziteyi önlediği bulunmuştur. Kurkumin bu yararlı etkisini insülin ve leptin direncini azaltarak, inflamatuvar sitokin salınımını azaltarak, yağ asidi oksidasyonunu hızlandırarak ve antioksidan enzim salınımını artırarak göstermektedir.
Peki zerdeçalı ne kadar tüketelim günlük önerilen tüketim miktarı nedir, toksik olan doz nedir diye bakacak olursak: Raporlar kişi başına günde 150 mg kurkumine eşdeğer olan 1-5 g zerdeçal tüketiminin insanlarda herhangi bir yan etkiye neden olmadığını göstermiştir. Bir silme tatlı kaşığı zerdeçalın içinde ortalama 30-90 mg kurkumin bulunmaktadır. Yapılan çalışmalarda insanlarda 12000 mg/gün’ a kadar kurkumin tüketilmesinin iyi tolere edildiği bulunmuştur. Tedavi edici etkiye sağlamak adına ise 4000-8000 mg/gün kurkuminalınması tavsiye edilmektedir.
Sonuç olarak kurkumin; insanlar tarafından kolayca tolere edilebilen toksik olmayan ve potansiyel olarak tedavi edici bir baharattır. Geniş kapsamda önemli bir anti-inflamatuvar ve anti-oksidan etkiye sahiptir. Gelecek vadeden bir baharat olup sağlık üzerindeki etkinliğinin daha net bir şekilde anlaşılabilmesi için geniş çaplı kontrollü çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.
Sağlıklı ve zinde günler dileriz
Diyetlif
