sağlıklı beslenme piramidi

SAĞLIKLI BESLENME PİRAMİDİ VE SAĞLIKLI TABAK MODELİ

Sosyal medya özeti: Sağlık, Dünya Sağlık Örgütü tanımına göre “Sağlık sadece hastalık ve sakatlığın olmayışı değil, bedence, ruhça ve sosyal yönden tam iyilik halidir.”  Beslenme sağlığın temellerini oluşturmada önemli bir etkendir. Bu nedenle sağlıklı beslenmenin birey ve toplum sağlığında oldukça önemli rolü vardır. Beslenmenin bu rolünde sağlıklı beslenme modelleri önemli rehberlerdir. Sağlıklı beslenme modellerini anlattığımız blog yazısına ulaşmak için link profilde!

Toplumların ve bireylerin ihtiyaçlarını belirlemek adına geniş örneklemli durum tespit çalışmaları yapılır ve buna bağlı olarak müdahale (tuzun iyotlanması), önleme (gebe kalmayı planlayan kadınlara 3 ay öncesinden folik asit takviyesi başlama), geliştirme (okullarda süt tüketimi uygulaması veya çocukların büyüme ve gelişmelerinin takibi) gibi çalışmalar düzenlenir. Bu çalışmaların sayesinde toplumsal düzeyde sağlık düzeyinin kalkındırılması ve geliştirilmesi hedeflenmektedir.

Toplumsal ve bireysel beslenme alışkanlıkları için geliştirilebilecek standartlar var mıdır?

Durum tespit çalışmaları ile bireylerin hastalıklara yakalanma riskleri, hastalıkların görülme sıklığı, beslenme durumları gibi konular hakkında bilgi sahibi olunur. Buna bağlı olarak sağlıklı beslenme modelleri, sağlıklı beslenme rehberleri geliştirilir. Bu modeller ile toplumsal hedeflerin yanı sıra farklı beslenme gereksinimleri olan spesifik popülasyonlara da ulaşılır.

Bu genel önerilerin dışında bireylerin ve toplumların belirlenmiş olan gereksinimleri de ele alınır. Örneğin bir toplumda demir yetersizliğine bağlı gelişen aneminin görülme sıklığı yüksekse sağlıklı beslenme rehberlerinde besinsel demir kaynakları vurgulanır, bakanlıklar ve kuruluşlar tarafından gerekli görülen popülasyonlara besinsel takviyeler planlanır ve uygulamaları takip edilir.

Toplumlarda geniş örneklem katılımı ile yapılan durum tespit çalışmaları sonucuna göre genel popülasyonun beslenme gereksinimleri hakkında fikir sahibi olunur ve toplumsal hedeflere yönelik öneriler de bu gereksinimlere göre belirlenir. Gereksinimler belirlendikten sonra bunlar, belirli modellerle özetleyici ve kapsayıcı şekilde topluma aktarılabilir. Bu noktada en önemli adımlar toplumlara özel hazırlanmış beslenme rehberleri ve bu rehberlerden geliştirilmiş sağlıklı beslenme piramidi veya sağlıklı beslenme tabağı gibi modellerdir.

Sağlıklı beslenme piramidi ve sağlıklı yemek tabağının oluşturulma hedefleri nelerdir?

Türkiye Beslenme Rehberi’ne göre hazırlanan “Sağlıklı Beslen ve Sağlıklı Hareket Et” sağlıklı beslenme piramidi, rehberde “Piramit besin çeşitliliğine dayalı sağlıklı beslenme ilkesine dayanmakta, günlük tüketilmesi önerilen porsiyon miktarları sunulmakta ve ayrıca tüketiminin artırılması ve azaltılması gereken besin ögeleri ve besinleri irdelemektedir.” şeklinde açıklanmaktadır.

Sağlıklı beslenme piramidi Akdenize özgü beslenme modelinden esinlenerek hazırlanmış ve günlük tüketilmesi önerilen besin gruplarının miktarları ve önemlerine göre şekillendirilmiştir.

Piramitte sağlıklı beslenme önerilerine bağlı olarak en fazla tüketim miktarına sahip olan tahıllar en altta, sağlığa olumsuz etkileri nedeniyle şekerli ve yağlı besinler ise sınırlandırılması gereken besinler olarak en üstte yer almaktadır. Piramitte genel beslenme önerileri görsellenmiş ve özetlenmiştir.

Sağlıklı beslenme piramidi genel beslenme önerileri verirken sağlıklı yemek tabakları modeli öğün bazında beslenme hedefleri hakkında bilgi vermek adına düzenlenmiştir. Bir kişi her öğününde bu tür önerileri uygularsa geniş çerçevede beslenme hedeflerine ulaşmada sorun yaşamayacaktır, bu nedenle beslenmenin temeli olan öğünlerde bu hedefi gözetecek öneri modellerinin geliştirilmesi faydalıdır.

 Türkiye’ye özgü beslenme rehberine göre geliştirilen “Sağlıklı Yemek Tabağım” modelinde yine akdenize özgü beslenme modeli temellendirilmiştir. Öğünlerde 5 besin grubuna da yer verilmiştir, öğünde tüketilmesi gereken bu grupların tüketim miktarları hakkında da ayrıca görsel örnekler oluşturulmuştur.

Bu önerilerin dışında su tüketiminin önemi ve zeytinyağının sağlığa olan olumlu etkisi nedeniyle tabağın yanında görsellerle hatırlatmalar yapılmıştır.

Sağlıklı beslenme tabağı kimler için uygundur?

Sağlıklı beslenme tabağı genel öğün örüntüsü hakkında bilgi verir, bireylerin kişisel gereksinimlerine göre bu örüntüde hazırlanmış tüm öğünler totalde bireylerin beslenme hedeflerine ulaşmada yardımcı olacaktır, bu nedenle bu model her yaş, cinsiyet, aktiviteye sahip olan sağlıklı bireyler için uygunsdur diyebilmek mümkündür.

Sağlıklı ve zinde günler dileriz

Diyetlif