Gözdem Başarır İphar Şimdi bu iki konu başlığı altında biraz konuşalım istiyoruz. Neden mi? Dünya’da ve Türkiye’de kardiyovasküler hastalıkların görülme sıklığı şampiyonluğunu koruyor ve beta glukan kardiyovasküler hastalıklar başta olmak üzere kalp ve karaciğer koruyucu, kolesterol düşürücü, bağışıklığı geliştirici etkisi ile çoktan dikkatleri üstüne çekmeyi başardı. Geçtiğimiz yıllarda beta glukan, Gıda ve Tarım Örgütü, Dünya Sağlık Örgütü ve Avrupa Gıda Güvenliği Komisyonu’nun önerilerinde “kardiyovasküler hastalıklara karşı koruyucu etkisi kanıtlanmış” olarak yerini almıştır. Bu güzel faydalarını hadi gelin sizlerle biraz daha ayrıntılı bir şekilde ele alalım.
Beta glukan, bazı tahıllar, ekmek mayası ve bazı mantarlarda bulunan bir lif türüdür. Elde edildikleri kaynaklara göre farklı özellikler gösterirler ama biz onları genel olarak çözünebilir ve çözünmez olarak iki başlıca özelliği ile değerlendirebiliriz.
Çözünebilir beta glukanın başlıca besin kaynağı tahıllardır. Tahılların içerisinde yulaf bu konuda başta gelmektedir. Yulaf, beta glukan açısından iyi bir kaynaktır ve sağlık beyanında yer alan beta glukanın “kardiyovasküler hastalık riskini azaltıcı” etkinliğini göstermesinde önemli bir role sahiptir.
Mantar veya ekmek mayasından elde edilen beta glukan ise çözünmez beta glukanlar grubunda yer almaktadır ve yapılan çalışmalarda daha çok bağışıklığı geliştirmede rol aldığı gözlemlenmiştir.
Beta glukanlar olarak adlandırılan bu lif yapılı karbonhidrat bileşiklerinin hangi fonksiyonundan yararlanılmasına yönelik bir amaç ile besin seçimleri konusunda küçük bir aydınlatma yapmışken konuyu bir de beslenme ve sağlık beyanlarına getirelim istiyoruz.
Beslenme ve sağlık beyanı, besinlerin spesifik bir bileşeni veya genel besleyici özellikleri nedeniyle genel toplumda veya spesifik gruplarda belli fonksiyonları sağlayan veya sağlığı geliştiren besinleri ifade eden ve Türk Gıda Mevzuatı’nda “Beslenme ve Sağlık Beyanı” tebliğinde belirtilen düzenlemelere tabi tutulan ifadelerdir.
Bu tanımlamayı biraz daha sadeleştirmek gerekirse, besinlerin üzerinde gördüğünüz besinin herhangi bir konuda sağlığa faydalı olduğunu ifade eden görsel, etiket veya mesajların bütünüdür. Örneğin bir bisküvi aldınız ve bu bisküvi diğerlerinden farklı olarak ilave şeker içermemekte ve beta glukandan zengin olan yulaf unu ile hazırlanmakta, yapılan düzenlemelere göre bu besin benzer diğer besinlere göre fayda sağlayan farklı bir içeriğe sahipse veya bu özelliği sayesinde spesifik bir grup için daha tercih edilebilir besin haline geldiyse sağlık beyanı hakkına sahip olmaktadır. Bu nedenle tükettiğiniz besinlerin etiketlerinde, paketlerinde yazan bu tür mesajlara dikkat ediniz.
Beta glukan ve sağlık beyanından bahsetmiştik, bu besin maddesi de Türk Gıda Kodeksi’nde sağlık beyanı tebliği içerisinde bazı hastalıkların gelişim riskini düşüren gıdalar listesinde yer almıştır. Gıda ve Tarım Örgütü’nün yaptığı öneri göz önünde bulundurularak her gün 3 g kadar beta glukan tüketmenin iddia edilen bu etkiyi sağladığı ifade edilmektedir. Bu besin yöneliminde özellikle yulafın içerisinde yer alan beta glukanın da mutlaka bulunması gerektiğinin de altı çizilmektedir.
Hem beta glukan gibi sağlığa faydalı olduğu yapılan çalışmalarca gösterilmiş, belli hastalıkların gelişim riskini azaltmaya yönelik beslenmede yer alması gereken miktara kadar belirli otoriler tarafından parmakla gösterilmiş besin maddeleri hem de tükettiğimiz tüm besinler ile ilgili sağlık beyanlarına dikkat etmek bizleri daha bilinçli tüketiciler olma konusunda destekleyecektir.
Sağlıklı ve zinde günler dileriz
Diyetlif
