Anne sütü bebek ve anne için mucizevi bir besindir. Anne sütü, bebeğin büyüme ve gelişmesi için gerekli olan tüm sıvı, enerji ve besin öğelerini içermektedir ayrıca biyoyararlılığı yüksek, sindirimi kolaydır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), ilk 6 ay boyunca bebeği sadece anne sütü ile beslemeyi ve emzirmenin en az iki yaşına kadar devam ettirilmesini önermektedir. Anne sütünün ve emzirmenin; hem bebek, hem de anne için başta beslenme olmak üzere, sağlık, bağışıklık, gelişimsel, psikolojik, sosyal ve ekonomik yönden pek çok sayıda yararları vardır.
Bebek İçin Faydaları
Sağlık yönünden akut ve kronik hastalıkların riskini azaltır.
Bağışıklık sistemini güçlendirir.
Büyüme, gelişme ve psikolojik yönden bebeği güçlendirir.
Anne İçin Faydaları
Emzirme, göğüs kanseri, over kanseri endometrium (rahim için tabakası) kanseri ve meme kanserine yakalanma riskini azaltır.
Emzirme, anneyi ileride ortaya çıkacak kemik erimesinden (osteoporozis) korur.
Emzirme, uterusun eski haline dönmesine yardımcı olur, anneyi aşırı kan kaybından ve anemiden korur.
Sağlıklı ve doğru beslenen anne, emzirme sırasında enerji harcadığından ve süt üretimi için yağ dokusu kullanıldığından daha kolay ağırlık kaybederler.
Emzirme, anne ile bebek arasındaki bağı güçlendirir.
İlk 5 Günde Salgılanan Süt: Kolostrum
Anne sütü bileşiminin en önemli özelliği bebeğin yaşına ve durumuna uygun değişim göstermesidir. Örneğin prematüre doğum yapan annelerin sütü normal zamanda doğum yapan anneye göre farklıdır ve prematüre bebek için daha uygundur. Doğumdan sonra ilk 5 günde salgılanan süte kolostrum denir. Kolostrumda, olgun (mature) süte oranla daha fazla bulunan A vitamini, sodyum ve çinko enfeksiyonu önleyici etki göstermektedir. Kolostrum, bebeğin gastrointestinal sistemini güçlendirerek yenidoğan bebeği dış ortamdan gelecek zararlı mikroorganizmalara karşı korumaktadır. Olgun sütten daha fazla oranda protein içeren klostrumun yağ ve laktoz içeriği olgun süte oranla daha azdır. Ayrıca A, D ve B12 vitaminleri, sodyum ve çinko içeriği olgun süte göre daha yüksektir. Kolostrum, içermiş olduğu besin öğelerinden çok enfeksiyonlardan koruyucu özelliği bebeğe ilk verilecek besindir. Bu sebeple, yeni doğum yapmış anneler salgılanan sütlerinin ilk kısmını muhakkak bebeğine vermelidir.
Olgun Anne Sütü ve İçeriği
Anne sütündeki besin öğelerinin miktarı; laktasyon süresince bireyler arasındaki biyokimyasal farklılıklara, alınan diyetin içeriğine, laktasyon dönemlerine ve emzirme zamanının uzunluğuna göre değişebildiği için anne sütünün besin öğelerinin miktarları oldukça geniş bir dağılım göstermektedir. Bileşimin büyük çoğunluğunu (%88 ve daha fazla) su oluşturmaktadır. Besin öğeleri bu ortam içinde değişik şekillerde dağılmış haldedir. Genel olarak anne sütünün 100 ml’sinde 1,3 g protein, 7 g laktoz, 4,1 g yağ bulunmaktadır.
Anne sütünde bulunan proteinler kazein ve whey proteinleri olup kazein/whey proteinleri oranı 40/60’dır. Bu oran anne sütü proteinin sindirilebilirliği ve emiliminin yüksek olmasına neden olmaktadır. İnek sütünde alerjen olarak bulunan β-laktoglobulin anne sütünde bulunmaz. Ayrıca anne sütünde bulunan bazı proteinler, anne sütündeki demirin bebeğin sindirim sisteminde daha yüksek oranla sindirilmesini sağlamaktadır. Ayrıca, anne sütünde solunum ve sindirim sisteminde etki gösteren büyüme faktörleri vardır.
Anne sütünün karbonhidratı ise daha çok laktozdan oluşmaktadır. Laktoz; kalsiyum, magnezyum gibi minerallerin emilimini artırıp beyin gelişiminde rol oynar.
Anne sütündeki elzem yağ asitleri miktarı inek sütündekinden beş kat daha fazladır. Anne sütünün yağ miktarının emzirmenin sonuna doğru artması doygunluk yaratmakta, bebeğin daha fazla besin tüketmesine engel olarak obezite gelişimi önlenmektedir. Ayrıca genel olarak D ve K vitamini dışında anne sütünde bulunan vitaminlerin çoğu, istenilen düzeyde bulunmaktadır. Anne sütü ek olarak bağışıklık güçlendirici probiyotik özelliklere de sahiptir.
Emzirmede Nelere Dikkat Edilmeli?
Doğumdan sonraki ilk 1/2 – 1 saatte emzirmeye başlanmalıdır. Emzirmeden önce bebeğe hiçbir içecek verilmemelidir. Bebek her istediğinde emzirilmeli, emzirilen bebeklere yalancı meme verilmemelidir.
İlk 6 ayda bebeklere sadece anne sütü verilmelidir.
Her emzirmede bebek her iki memede en az 7-10 dk tutulmalı, her emzirmede farklı meme ile başlanmalıdır.
6 ayın üzerindeki tüm bebekler tamamlayıcı besin almalıdır ve çocuklar 2 yaşına kadar emzirilebilir.
Anne, laktasyon dönemine uygun, yeterli ve dengeli beslenmeli, bol sıvı tüketmelidir. Emziklilik döneminde suyun yanı sıra besin değeri yüksek olan süt ve taze sıkılmış sebze-meyve suları gibi içecekler tercih edilmelidir.
Anne sütünün bileşimini etkileyen faktörlerin başında annenin diyeti (beslenme şekli ve alışkanlıkları) gelmektedir. Kadınların gerek gebelikte gerekse laktasyonda tükettikleri enerji ve besin öğeleri miktarı, sütlerinin genel bileşimini etkilemektedir.
Emziklilik döneminde zayıflama diyeti yapılmamalıdır.
Emziklilik döneminde alkol ve sigara kullanılmamalıdır.
Annenin dinlenmesi sağlanmalıdır, anneye ruhsal yönden yardımcı olunmalıdır.
Anneye özgüven kazandırıcı yakınlık ve ilgi gösterilmeli ve sakinleşmesi sağlanmalıdır.
Bebekler anne sütü ile beslendikleri dönemde büyüme ve gelişme açısından mutlaka izlenmelidir.
Sağlıklı ve zinde günler dileriz
Diyetlif