Diyetlif Kış aylarının gelmesiyle birlikte bitki çayları beslenmemizde daha baskın olarak yer almaya başlıyor. Bağışıklık sistemimizi kuvvetlendirmek için ve hastalık durumunda iyileşme sürecini hızlandırmak için çeşitli şifalı otların çaylarını tüketiyoruz. Bu bitkilerden bir tanesi de adaçayı.
Adaçayı Lamiaceae (ballıbabagiller) denilen bir bitki ailesine aittir. Adaçayının ait olduğu Salvia cinsinin yaklaşık 900 çeşidi bulunmaktadır. Bunların arasında tıbbi olarak kullanılan türü ise Salvia Officinalis’tir. Orta Doğu ve Akdeniz bölgelerinde yetiştirilen Salvia Officinalis Asya ve Latin Amerika’da gut, romatizma, enflamasyon, diyare, baş dönmesi ve hiperglisemi gibi durumlarda kullanılırken; Avrupa’da daha çok hazımsızlık şikayetlerinde, aşırı terleme, boğaz iltihapları ve bilişsel sorunlarda kullanılmaktadır.
Yukarıda bahsedildiği gibi adaçayının birçok faydası bulunmaktadır. Sıklıkla grip ve soğuk algılığı gibi durumlarda ortaya çıkan boğaz iltihaplarında yaygın olarak kullanılır. Boğaz iltihaplarında adaçayının etkisi ekinezya ile birlikte tüketildiğinde daha da artar. Yapılan bir çalışmaya göre adaçayı ve ekinezya içeren spreyi 5 gün boyunca kullanan bireylerde boğaz ağrısı ve iltihabı şikayetlerinin yok olduğu gözlemlenmiş. Ayrıca ada çayı uçuk tedavisinde de etkili bir bitkidir. Özellikle ravent bitkisi ile adaçayı uçuk üzerine uygulandığında, bu kombinasyonun tedavi amaçlı kullanılan kremler kadar etkili olduğu görülmüştür.
Yapılan bazı araştırmalara göre ada çayının kan yağları ve kan şekeri üzerinde de etkilerinin olduğu görülmüştür. Ada çayı özütünün kullanımıyla total kolesterol ve kötü kolesterol olarak bilinen LDL kolesterol de azalma, iyi kolesterol olarak bilinen HDL kolesterol düzeyinde artma ve kan şekeri seviyesinde azalmalar tespit edilmiştir.
Ada çayının menopoz dönemindeki kadınlar tarafından kullanımı bu dönemde ortaya çıkan birtakım problemlerin giderilmesinde etkilidir. Yapılan bir araştırmaya göre ada çayının 8 hafta boyunca kullanımı sonucunda menopozda ortaya çıkan şikayetlerin, özellikle sıcak basmasının, önüne geçilmesinde etkili olduğu görülmüştür.
Ada çayının kullanımı bilişsel fonksiyonları iyileştirmektedir. Ada çayı kullanımıyla birlikte dikkatin arttığı ve hafızanın geliştiği yapılan araştırmalarla ortaya konulmuştur. Adaçayının Alzheimer hastalığında kullanımı da gündeme gelmektedir. Yapılan bir çalışmaya göre ada çayının 4 ay boyunca Alzheimer hastası bireylerde kullanımı sonucunda öğrenme, hafıza ve bilgi işleme gibi zihinsel işlevlerde gelişmeler görülmüştür.
Terapötik etkisi bulunan bitkilerin kullanımı ve güvenilirliği üzerinde çalışmalar yapan German Commission E, ada çayının enflamasyon ve hazımsızlık gibi durumlarda kullanımını onaylamıştır. Ada çayının mide ekşimesi, şişkinlik, gaz, diyare gibi sindirim sistemi sorunlarında kullanımı sonucu bu şikayetlerde azalmalar olmaktadır.
Görülüyor ki ada çayının birçok faydası bulunan bir bitki olduğu ortada. Ancak kullanımı konusunda dikkat edilmesi gereken bir takım noktalar var. Ada çayı çok uzun süreli, fazla miktarda ve bazı risk grupları tarafından tüketilmemelidir. Ada çayının kullanımı normal şartlar altında herhangi bir sorun teşkil etmezken çok uzun süreli ve çok fazla miktarda kullanımı sonucunda vücuda zarar verebilmektedir. İçeriğinde bulunan tüjon gibi toksik maddeler ada çayının aşırı kullanımında kusma, taşikardi, vertigo, alerjik reaksiyonlar ve sinir sisteminde hasarlar ortaya çıkabilmektedir. Ada çayının, gebelik ve emziklilik dönemlerinde ve epilepsi hastaları tarafından kullanımı önerilmemektedir. Ayrıca, özellikle şeker hastaları ve tansiyon hastalarının kullanımda dikkatli olmaları gerekmektedir.
